Félagsleg málvísindi/hljóðfræði og hljóðkerfisfræði/þýðingar
ÍSLE3FH05
13
íslenska
félagsleg málvísindi, hljóðfræði og hljóðkerfisfræði, þýðingar
Samþykkt af skóla
3
5
Í áfanganum er farið í ýmis grundvallaratriði í hljóðfræði og hljóðkerfisfræði. Farið er í myndun málhljóða og þau hugtök sem notuð eru í tengslum við hana auk þess sem nemendur læra hljóðritun sem byggir á IPA (alþjóðlegu hljóðritunarkerfi). Lögð er áhersla á að tengja hljóðfræðina við einstaklingsbundinn framburð, máltöku barna og ólíkar framburðarreglur í mismunandi tungumálum. Fjallað er um helstu staðbundnu framburðarmállýskurnar á Íslandi og rannsóknir á þeim. Í áfanganum er sjónum einnig beint að félagslegum málvísindum þar sem meðal annars er fjallað um máltöku barna, máltökuferlið og hvernig rannsóknum á því er háttað. Tungumálið er skoðað út frá ýmsum félagslegum hliðum, t.d. hvað varðar mál mismunandi hópa þegar litið er til aldurs, kyns og stéttar auk þess sem rýnt er í orðræðu kynjanna. Fjallað er um ýmis tal- og málmein, málstöðvar í heila og táknmál. Þá er einnig skoðað hvernig við notum óyrt skilaboð og hvernig við förum að því að nota þau í netheimum. Í áfanganum er einnig fjallað um það hvað þarf að hafa í huga við þýðingar og spreyta nemendur sig á því að þýða úr ensku yfir á íslensku.
ÍSLE2MN05
Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:
fræðilegum hugtökum sem tengjast efninu
þeim hæfileika sem maðurinn hefur til að nema mál
máltöku barna og tvítyngi
ýmsu er varðar mismunandi málnotkun fólks
talmeinum og ýmsu er varðar tjáskipti manna
grundvallarhugtökum um hljóðfræði, myndunarstað og myndunarhætti málhljóða í íslensku
hljóðritun orða og setninga
helstu staðbundnu framburðarmállýskum á Íslandi
þýðingum og þeim vandamálum sem þýðendur geta staðið frammi fyrir
Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
nýta sér fræðileg hugtök í umfjöllun um tungumál
átta sig á mismunandi málsniði
átta sig á þeim mun sem getur verið á máli mismunandi hópa
skoða hvað getur talist rétt og rangt mál
vinna á fræðilegan hátt úr gögnum sem tengjast efni áfangans
greina myndunarstað og myndunarhátt málhljóða
hlusta eftir mismunandi framburði, áherslum og blæbrigðum í tali manna
greina og þekkja mismunandi framburðarmállýskur
hljóðrita eftir eigin framburði og annarra
þýða texta úr erlendu tungumáli yfir á íslensku
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
bera saman mál mismunandi hópa
verða víðsýnn í umræðum um mál og málsnið
nota ýmsar aðferðir til að skoða félagslegar hliðar málsins
fjalla um hljóðkerfi íslenskunnar og annarra tungumála
lesa úr hljóðritunartáknum og hljóðrita texta
bera saman framburð íslenskunnar og valinna nágrannamála
fjalla á fordómalausan hátt um ólíkan framburð fólks og mismunandi málvenjur
kljást við vandamál sem upp geta komið við þýðingar úr einu tungumáli yfir á annað