þjóðháttafræði, þjóðlífsfræði, þjóðsagnafræði og hversdagsmenning
Samþykkt af skóla
3
5
AV
Í þessum áfanga verður farið í grunnþætti þjóðfræða. Greinin er kynnt og farið yfir hvað einkennir hana og hver eru þau lykilhugtök sem tengjast efninu um leið og ólíkir þættir menningarinnar eru kynntir (t.d. sögur, hátíðir, leikir, dansar, hlutir, hópar, texti, hegðun, munnleg geymd, ólíkar tegundir flutnings). Íslenskir þjóðhættir eru skoðaðir. Lesnar þjóðsögur og farið yfir kenningar þjóðsagnafræða. Hversdagsmenning nútíðar og fortíðar er skoðuð og áhrif hennar á tungumál og lífshætti. Rýnt er í nútímann með augum þjóðlífsfræða og metið hvernig hægt er að nota ólíka miðla og texta til að koma merkingu á framfæri á ólíka vegu. Farið yfir aðferðafræði og siðferðileg álitaefni við söfnun þjóðfræðiefnis. Í vinnu og verkefnum áfangans reynir á kunnáttu í heimildavinnu, frumkvæði, sjálfstæð og skapandi vinnubrögð, gagnrýna hugsun, umburðarlyndi og virðingu fyrir skoðunum annarra.
10 einingar á 2. þrepi
Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:
lykilhugtökum og grunnþáttum þjóðfræða
munnlegri geymd
mismunandi tegundum texta og ólíkri miðlun þeirra, áhrifum og túlkun
áhrifum hversdagsmenningar m.a. á lifnaðarhætti og tungutak
íslenskri menningu, úr hverju hún sprettur og tengslum hennar við útlönd
þjóðsagnafræðum
hugmyndafræði og viðhorfum fólks á ólíkum tímum
heimildanotkun í tengslum við verkefnavinnu
orðaforða sem þarf til að lesa í ólíkar heimildir (munnlegar, myndrænar, ritaðar, o.fl.)
Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
lesa og greina ýmis konar texta frá ólíkum tímum og á ólíku formi sér til gagns og geta fjallað um inntak þeirra í ræðu og riti
beita algengum stílbrögðum í tal- og ritmáli
skilja og geta nýtt helstu kenningar og hugtök í þjóðfræði
draga saman og nýta á viðurkenndan og gagnrýninn hátt upplýsingar úr hvers kyns heimildum og meta áreiðanleika þeirra
vinna verkefni af ýmsu tagi og nýta sér uppbyggilega gagnrýni
flytja af öryggi lýsingar og kynningar á verkefnum sínum, hver fyrir sig og með öðrum
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
skrifa skýran, vel uppbyggðan og grípandi texta
taka þátt í málefnalegum umræðum, tjá afstöðu sína og efasemdir um efnið og komast að rökstuddri niðurstöðu
draga saman aðalatriði, beita gagnrýninni hugsun við lestur, túlkun og úrvinnslu krefjandi texta
átta sig á samfélagslegum skírskotunum, duldum boðskap og hugmyndum
beita skýru, vönduðu og blæbrigðaríku máli í ræðu og riti
velja ritstíl eftir aðstæðum og viðtakendum
vinna skapandi verkefni í tengslum við námsefnið
Lögð er áhersla á fjölbreytt námsmat með leiðsögn. Námsmatið er í höndum kennara viðkomandi áfanga en þarf að fylgja þeim reglum sem kveðið er á um í skólanámskrá VMA.