Í áfanganum er fjallað um áhrif félagslegra þátta á málfar, t.d. atvinnu, búsetu og kyn. Farið verður í ýmislegt sem tengist máltöku barna og tjáskiptum þeirra við fullorðna. Ýmsar nýlegar málfarsbreytingar kynntar og rannsakaðar. Jafnframt verður fjallað um sérstöðu mannsins þegar kemur að tjáskiptum almennt. Auk þess skoða nemendur hvort málsnið og málfar á netinu sé á einhvern hátt frábrugðið því sem gerist og gengur í raunheimum og hvaða áhrif samfélagsmiðlar hafa haft á tungumálið. Fjallað verður um það hvernig táknmál er uppbyggt og það tengt líkamstjáningu heyrandi fólks. Rætt verður um málstöðvar heilans og áhrif áfalla á þær. Nemendur kynna sér fræðilegar greinar sem tengjast efninu og vinna einnig margvíslegar málfarsrannsóknir. Áhersla lögð á sjálfstæð vinnubrögð og viðurkenndar rannsóknaraðferðir, viðeigandi meðferð og frágang heimilda. Verkefni eru fjölbreytt og reyna á frumkvæði, víðsýni og gagnrýna hugsun. Nemendur kynna verkefni, bæði einir og með öðrum.
10 einingar á 2. þrepi
Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:
máltöku barna
sérstöðu mannsins þegar kemur að tungumáli
félagslegum þáttum sem geta haft áhrif á málfar fólks
mismunandi mállýskum, bæði staðbundnum og stéttbundnum
áhrifum samfélagsmiðla og annarrar nútímatækni á þróun tungumáls
margvíslegum tjáskiptum, yrtum sem óyrtum
heimildanotkun í tengslum við verkefnavinnu og gildi mismunandi heimilda
orðaforða sem nægir til að skilja íslenskt nútímamál í ræðu og riti
Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
vinna mismunandi málfarsathuganir
beita viðurkenndum rannsóknaraðferðum
greina ýmis félagsleg einkenni tungumáls
aðgreina raunverulegt og tilbúið málumhverfi
skilja lykilhugtök og mismunandi sjónarhorn
nota málfræðihugtök tengd efninu
beita algengum stílbrögðum í tal- og ritmáli
draga saman og nýta á viðurkenndan og gagnrýninn hátt upplýsingar úr hvers kyns heimildum og meta áreiðanleika þeirra
ganga frá heimildaverkefnum og nýta sér uppbyggilega gagnrýni annarra til betrumbóta
flytja af öryggi lýsingar og kynningar á verkefnum sínum, hver fyrir sig og með öðrum
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
átta sig á áhrifum félagslegra þátta á tungumál og samskipti
leggja mat á og efla eigin málfærni og annarra, t.d. með því að nýta málfræðiupplýsingar og þekkingu sína á íslenska málkerfinu
skilja hvernig og hvers vegna tungumál þróast
skrifa skýran, vel uppbyggðan og grípandi texta
taka þátt í málefnalegum umræðum, tjá afstöðu sína og efasemdir um efnið og komast að rökstuddri niðurstöðu
draga saman aðalatriði, beita gagnrýninni hugsun við lestur, túlkun og úrvinnslu krefjandi texta
beita skýru, vönduðu og blæbrigðaríku máli í ræðu og riti
velja ritstíl eftir aðstæðum og viðtakendum
nýta sér heimildir af ýmsum toga í tengslum við námsefni og verkefnavinnu
vinna skapandi verkefni í tengslum við námsefnið
Lögð er áhersla á fjölbreytt námsmat með leiðsögn. Námsmatið er í höndum kennara viðkomandi áfanga en þarf að fylgja þeim reglum sem kveðið er á um í skólanámskrá VMA.