tengsl manns og náttúru og nýting hans á auðlindum
Samþykkt af skóla
1
5
11
Í þessum áfanga fer fram kynning á jarðfræði sem vísindagrein. Stiklað er á þróun hugmynda innan hennar, fjallað um tengsl við aðrar vísindagreinar og notagildi með íslenskar aðstæður að leiðarljósi. Teknir eru til umfjöllunar ákveðnir efnisþættir innan jarðfræði sem tengjast notkun tækninnar við nýtingu náttúrulegra auðlinda og orkuframleiðslu. Í upphafi er farið yfir almenn atriði tengd aldri og uppruna jarðar og fjallað um byggingu hennar og lagskiptingu. Þá er jarðsagan tekin til umfjöllunar og stiklað á stóru hvað varðar breytingar á jörðinni, s.s. landrek, þróun lífs og loftslags. Fjallað er um jarðfræðirannsóknir, einkum þær sem tengjast mannvirkja- og virkjanagerð. Einnig er rætt um mismunandi orkugjafa hér á landi og þeir bornir saman við önnur svæði jarðar auk þess sem rætt er um rannsóknir tengdar nýtingu orkugjafa og jarðefna hér á landi og gæði þeirra. Fjallað er um umhverfisáhrif í tengslum við mannvirkjagerð og orkunýtingu, s.s. spillingu náttúruperlna, jarðrask og mengunarhættu. Lögð er áhersla á að í áfanganum velji nemendur sér nokkur sérhæfð en fjölbreytt verkefni sem krefjast upplýsingaöflunar, vettvangsathugana og náttúruskoðunar og kynni þau á ýmsan hátt.
Engar
Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:
tilteknum hugtökum og kenningum jarðfræðinnar
eðli og hlutverki jarðfræðinnar sem vísindagreinar
mismunandi landsvæðum á grundvelli staðfræði Íslands
nýtingu helstu orkuauðlinda landsins að teknu tilliti til umhverfisáhrifa
sérstöðu Íslands í jarðfræðilegu samhengi
aðalatriðum í myndun og sögu jarðar, lagskiptingu hennar og myndun helstu berggerða
helstu aðferðum jarðfræðinga við rannsóknir vegna vatnsaflsvirkjana og jarðvarmavirkjana
jarðfræðilegri myndun helstu náttúrulegra orkugjafa jarðar
uppruna nýtanlegra jarðefna, bæði hér á landi og annars staðar í heiminum, og geti borið saman gæði þeirra og möguleika til nýtingar.
Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
nota kort og loftmyndir við túlkun jarðfræðilegra gagna
teikna einfalt þversnið af innri gerð jarðar og flekamörkum
staðsetja flekamörk, gosbelti og möttulstrók landsins
útskýra hringrás bergs
vinna verkefni sem snýr að mati á kostum og göllum mismunandi orkugjafa út frá jarðfræðilegum forsendum og umhverfisforsendum.
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
yfirfæra bóklega þekkingu yfir á það sem sjá má í náttúrunni til dæmis í vettvangsferðum ...sem er metið með... verkefnum
lesa úr gögnum er varða nýtingu orkuauðlinda og umhverfisáhrif þeirra ...sem er metið með... verkefnum og/eða prófum
gera sér grein fyrir nýtingu jarðefna hér á landi fyrr á öldum og einnig nú á tímum ...sem er metið með... verkefnum og/eða prófum
leggja mat á mögulega nýtingu jarðefna hér á landi ...sem er metið með... verkefnum og/eða prófum
fjalla um valdar virkjanir hér á landi með tilliti til orkuvinnslu, nýtingar á orku, umhverfisáhrifa og mengunarhættu ...sem er metið með... verkefnum og/eða prófum.
Í áfanganum er gert ráð fyrir leiðsagnarmati sem byggist á því að nemandinn fái með skipulegum og reglulegum hætti upplýsingar frá kennara um hvernig hann stendur í náminu. Meðal námsmatsþátta eru ýmiss konar verkefni og próf.