Í þessum áfanga fyrir nemendur á náttúruvísindabraut er farið í grunnatriði líf- og lífeðlisfræðinnar. Flokkar líffræðinnar og grunnkenningar ásamt tengslum við aðrar fræðigreinar eru kynntar og aðferðum vísindanna við öflun þekkingar lýst. Flokkun lífheimsins og fjölbreytileiki lífvera skýrður með dæmum. Rifjaðir eru upp helstu flokkar lífrænna efna ásamt byggingu og starfsemi frumna. Byggingu og starfsemi helstu vefja dýra og plantna lýst ásamt líffærum og líffærakerfa mannsins. Einstök líffærakerfi eru borin saman hjá mismunandi lífverum. Fjallað er um næringarnám hjá frumbjarga og ófrumbjarga lífverum. Með áherslu á spendýr er gerð grein fyrir meltingu, öndun, efnaflutning, úrgangslosun, ónæmissvörun, boðflutning, stjórnstöðvum í heila, hreyfingu, stjórn efnaskipta, skynjun, æxlun og fósturþroskun. Að lokum verður farið yfir skipulag erfðaefnisins, grundvallaratriði erfða, arfgengi eingena- og fjölgenaeiginleika ásamt dæmum og yfirliti um notkun erfðatæknilegra aðferða. Um leið og fjallað er um heilbrigða starfsemi lífvera er einnig tiltekinn munur á starfseminni í hvíld og undir álagi ásamt dæmum um algeng frávik á starfseminni. Verkefnavinna í áfanganum tengist lífverum í umhverfi nemenda með það fyrir augum að auka áhuga þeirra og kynna þeim mikilvægi þekkingar á líffræði í daglegu lífi. Nemendur öðlast undirbúning undir frekara nám í líffræði og skyldum greinum.
VÍSI2VV05
Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:
sérkennum líffræðinnar sem fræðigreinar og tengslum hennar við aðrar greinar
helstu grunnkenningum líffræðinnar
flokkum lífrænna efna og starfsemi þeirra
byggingu og starfsemi ýmissa frumgerða
byggingu og starfsemi vefja dýra og plantna
skipulag og starfsemi helstu líffæra og líffærakerfa mannsins
hvað gerist við næringarnám hjá frumbjarga og ófrumbjarga lífverum
starfsemi meltingar, öndunar, efnaflutnings, úrgangslosunar, ónæmissvörunar, boðflutningi, skipulagi og virkni stjórnstöðva í heila, hreyfingu, stjórn efnaskipta, skynjun, æxlun og fósturþroskun hjá spendýrum
skipulagi erfðaefnis, hvað felst í erfðum ásamt dæmum um arfgenga eiginleika
Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
gera greinarmun á helstu flokkum líffræðinnar
skoða lífverur í náttúrunni og í smásjá
lesa líffræðilegar upplýsingar úr máli og myndum
útskýra flokka lífrænna efna og helstu hlutverk þeirra
greina mismunandi hluta fruma og starfsemi þeirra
greina vefi dýra og plantna og greina frá einkennum þeirra
þekkja öll helstu líffæri og hvernig þau vinna saman í líffærakerfum
útskýra mun á næringarnámi hjá frumbjarga og ófrumbjarga lífverum
útskýra feril og virkni meltingar, öndunar, efnaflutnings, úrgangslosunar, ónæmissvörunar, boðflutnings, virkni stjórnstöðva í heila, hreyfingar, stjórnunar efnaskipta, skynjunar, æxlunar og fósturþroskunar hjá spendýrum
þekkja algengustu erfðamynstur og geta útskýrt þau
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
auka skilning sinn og annarra á fyrirbærum náttúru- og raunvísinda
leggja gróft mat á upplýsingar sem tengjast líffræðilegum viðfangsefnum í samfélaginu á gagnrýninn hátt
taka ábyrgð á eigin lífi, heilsu og vellíðan með þekkingu sinni á líf- og lífeðlisfræðilegum þáttum
tengja grunnþekkingu í líf- og lífeðlisfræði við samfélagsleg gildi og umhverfi og sjá notagildi hennar
afla sér frekari þekkingar á líffræðilegum viðfangsefnum
Lögð er áhersla á að í námsmati felist ýmiss konar verkefnavinna, skrifleg og munnleg, einstaklings, para og hópa.