Í áfanganum eru kennd grunnatriði trésmíða með áherslu á þekkingu og færni í notkun trésamsetningar, límingar, pússning og yfirborðsmeðferð. Haldið er áfram umfjöllun um efnisfræði tréiðna þar sem ítarlegar er farið í ýmsa eðliseiginleika viðar, flokkun, merkingar og þurrkun. Nemendur kynnast notkun algengra tegunda viðarlíms og yfirborðsefna, vinnubrögðum og öryggisþáttum. Kennslan byggist að hluta á fyrirlestrum þar sem kennari útskýrir grunnatriði fyrir nemendum en stærsti hlutinn eru fjölbreytileg smíðaverkefni sem byggjast á markmiðum áfangans. Í áfanganum læra nemendur grunnatriði í véltrésmíði. Fjallað er um algengustu trésmíðavélar sem notaðar eru í tré- og byggingaiðnaði, meðferð þeirra og viðhald. Farið er yfir helstu notkunarmöguleika einstakra véla og tækja, stillingar, fyrirbyggjandi viðhald, hlífar, hjálpartæki, líkamsbeitingu og öryggismál og nemendur fá innsýn í að velja og skipta um helstu eggjárn. Lögð er áhersla á notkunarleiðbeiningar og merkingar á tækjum og búnaði. Kennsla í áfanganum byggir á innlögnum frá kennara þar sem hann útskýrir grunnatriði fyrir nemendum með sérstakri áherslu á öryggisþætti en að öðru leyti er aðaláherslan á verkefni þar sem nemendur fá þjálfun í notkun véla og tækja. Mikilvægt er að nemendur læri um ábyrgð sína í umgengni við trésmíðavélar og að takast ekki á við vélavinnu án fullnægjandi undirbúnings, hjálpar- og öryggisbúnaðar. Áfanginn er bæði kenndur á námsbrautum fyrir húsasmiði og húsgagnasmiði.
Efnisatriði/kjarnahugtök:
Efnisval, efnisfræði, viðarfræði, eðliseiginleikar viðar, viðarflokkun, styrkflokkun, útlitsflokkun, ÍST DS 413, ÍST INSTA 142, ÍST EN 519, viðarmerkingar, tréþurrkun, viðarlím, yfirborðsefni, yfirborðsmeðferð. Hjólsög, plötusög, afréttari, þykktarhefill, borðfræsari, yfirfræsari, súluborvél, dílaborvél, tappavél, pússvél, stillingar, stjórntæki, uppbygging trésmíðavéla, þrif á vélum, smurning, fræsikólfur, hjólsagarblað, snúningshraði, mötunarhraði, bútland, kleyfir, forsagarblað, land, skurðarhorn, bútun, ristun, afrétting, þykktarheflun, stærðarsögun
Nemandi skal hafa öðlast þekkingu og skilning á:
vinnuaðstöðu og vinnumhverfi
umgengni, ábyrgð og notkun á algengustu trésmíðavélum
öryggisþáttum og viðhaldi trésmíðavéla
vinnuaðstöðu og vinnumhverfi tiltekinna trésmíðavéla
smíðisfestingum sem notaðar eru í trésmíði
einstökum samsetningum og notkunarsviði þeirra
þvingum og vinnuaðferðum við samsetningar í trésmíði
algengustu gerðum og notkunarsviðum viðarlíms
nöglum og skrúfum og notkun þeirra í trésmíði
öryggisreglum fyrir meðferð og notkun einstakra límtegunda
grunnatriðum í yfirborðsmeðferð smíðaviðar og plötuefnis
helstu yfirborðsefnum á tré og notkunarsviðum þeirra
virkni og notkunarsviðum einstakra trésmíðavéla
uppbyggingu og notkun algengustu trésmíðavéla
algengustu slysavöldum og slysum í véltrésmíði og afleiðingum þeirra
öryggisreglum og öryggisbúnaði sem notaður er í véltrésmíði
Nemandi skal hafa öðlast leikni í að:
nota áhöld til mælinga og uppmerkinga
nota mismunandi tegundir verkfæra, véla og efna
nota helstu trésamsetningar við einfalda trésmíði
lesa merkingar og flokka efni með tillit til útlits og styrks
nota mismunandi tegundir verkfæra, véla og efna á byggingarstað og verkstæðum
skipta um helstu skurðarverkfæri undir eftirliti
smíða einfalda hluti í trésmíðavélum undir eftirliti
beita algengustu stillingum og nota aukabúnað
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
aðlaga sig að mismunandi vinnuumhverfi
velja smíðavið fyrir einstök verkefni og rökstyðja valið
flokka timbur með hliðsjón af leiðbeiningum
viðhalda og yfirfara ástand öryggisþátta trésmíðavéla
undirbúa verk fyrir yfirborðsmeðferð með pússningu eða slípun
bera yfirborðsefni á tré með mismunandi hætti
beita öryggisreglum og öryggisráðstöfunum við yfirborðsmeðferð
smíða einfalda nytjahluti eftir teikningum og verklýsingum
beita vinnuskipulagi í trésmíði og fylgja aðgerðalista við vinnu
efna niður og vinna tré í höndum fyrir endanlega samsetningu
ganga úr skugga um gæði smíðishluta fyrir samsetningu
nota þvingur markvisst til að fá smíðishlut réttan í límingu
mæla og taka úr fyrir smíðisfestingum og setja endanlega upp
velja heppilegar trésmíðavélar með hliðsjón af verkefni
velja snúnings- og mötunarhraða fyrir trésmíðavélar
nota algengustu trésmíðavélar til að efna og forma
athuga rétta virkni og öryggisbúnað fyrir gangsetningu véla
nota viðeigandi öryggisbúnað í hverju tilviki til að fyrirbyggja slys
nota rétta staðsetningu og líkamsbeitingu við vélavinnu
hreinsa og framkvæma fyrirbyggjandi viðhald á trésmíðavélum
Mælt er með því að námsmat byggist á verkefnavinnu (u.þ.b. 80%) og einu eða fleiri skriflegum prófum (20%).
Mælt er með því að lokamat byggist á verkefnavinnu (u.þ.b. 60%) og einu eða fleiri skriflegum könnunarprófum (40%) þar sem sérstök áhersla er lögð á að nemendur hafi tileinkað sér öryggisþætti í notkun trésmíðavéla.